Leita við lykt eftir trupulleikum
Uttanríkispolitikkur hevur fylt nógv í almenna rúminum í summar. Dagliga hava vit hoyrt um syrgiligar lagnur í Miðeystri og Ukraina, og orðið ”handilsforðingar” er aftur sett á breddan.
Tað er eingin loyna, at líkamikið hvat hendir úti í stóru verð, so fara ávísar kreftir í gongd við at sannføra føroyingar um, at øll ring ávirkan á okkara lítla land, er ríkisfelagsskapinum fyri at takka. Men onkuntíð haldi eg, at hesir boðberarnir gerast í so grammir.
Tann 8. august skrivar Gunvør Balle, løgtingskvinna, soleiðis á Facebook: ”Vit hava her trý fesk dømi um at ríkisfelagsskapurin ikki hevur hjálpt okkum, men heldur er ein bági.” Og so nevnir hon trý dømi, sum eg haldi vera púra burturvið.
Danmark stýrir ikki ES
Fyrsta dømi er, at ”Danmark, gjøgnum ES, hevur boykottað føroyskar fiskavørur í eitt ár.”
Tað er altso ikki ES, sum hevur boykottað føroyskar fiskavørur, men ”Danmark gjøgnum ES”, og hetta skal vera ríkisfelagsskapinum fyri at takka. - Ella sagt við øðrum orðum: Høvdu vit ikki verið í ríkisfelagsskapi, so høvdu vit kunna fiskað so nógv av sild og makreli sum vit vildu, uttan at tað fekk nakrar avleiðingar. Ríkisfelagsskapurin fær skuldina fyri bæði tað sum Danmark ger og tað sum ES ger. Hetta má sigast at vera snaring av sannleikanum, sum veruliga vil nakað. Tí tað sigur seg sjálvt, at um Føroyar høvdu verið fullveldi, so hevði ES-landið Danmark framvegis verið noytt at fylgt ES júst so sum tilfeldið er nú. Ein onnur ríkisrættarlig støða hevði einki broytt í somáta. Tí ber ikki til at siga, at boykottið hjá ES er dømi um, at ríkisfelagsskapurin er ein bági.
Danmark ávirkar ikki okkara samráðingarfólk
Næsta dømið har Gunvør sigur at ríkisfelagsskapurin er ein bági, gongur fyri seg við samráingarborðið. Hon sigur: ”Føroyar megnaði sjálvt, við sannførandi argumentum og góðum samráðingarfólki, at fáa eina makrelavtalu. Danmark hevði ongan leiklut í at hetta eydnaðist, heldur hinvegin.”
Eg skilji ikki rættiliga, hvussu hetta kann vera dømi um, at ríkisfelagsskapurin er ein bági. Føroyar hava í nógv ár ført samráðingar við onnur lond um fiskiveiðurættindi, og tað var eisini galdandi í hesum førinum. Danmark hevur onga ávirkan, men Gunvør Balle leggur afturat: ”...heldur hinvegin.” Og sjálvandi greiðir hon ikki nærri frá, hvat liggur í orðunum ”heldur hinvegin.” - Tað er helst nakað, sum hon bara”eigur at siga”, fyri at fáa setningin at passa til pástandin. Men pástandurin er altso skeivur.
Seinasta dømið passar heldur ikki
Sum seinasta dømi nevnir Gunvør Balle eitt russikst boykott, sum ongantíð kom. Hon skrivar: ”Orsakað av at Føroyar og Danmark verður sæð sum sama land, er vandi fyri at verða rakt av russiskum boykotti.” Tann vandin sær tíbetur út til ikki at vera veruligur.
So alt í alt má sigast, at tá roynt verður at vísa á, at ríkisfelagsskapurin er ein bági, so eru hesi trý dømini sera illa vald.
Fleiri fyrimunir enn vansar
Veruleikin er, at líkamikið hvørja skipan vit velja (um tað eitur heimastýri, fullveldi ella okkurt annað), so hevur tann valda skipanin altíð bæði fyrimunir og vansar. Vit fáa ikki alt, og tí mugu vit velja, hvørji kós vit vilja fylgja.
Eg havi einki ímóti, at tjóðveldisfólk royna at vísa á vansar við ríkisfelagsskapinum, líka so væl sum vit sambandsfólk vísa á allar teir mongu vansarnar sum eitt fullveldi hevur við sær. Men máti skal vera við øllum. Tað ger í hvussu so er einki, um pástandirnir í framtíðini verða eitt sindur betur undirbygdir enn hesi dømini vísa.
Helgi Abrahamsen
