Eitt heilt ættarlið av ránsmonnum
Síðani løgtingið samtykti at forskatta pensjónir, havi eg ferð eftir ferð hoyrt og lisið, at hetta ættarliðið sum nú er á arbeiðsmarknaðinum, tekur pengar frá komandi ættarliðum. Víst verður á, at pengar, sum landskassin átti at fingið fyri pensjónsskatt í framtíðini, verða goldnir inn og brúktir longu nú, og tí fara hesir pengarnir at mangla seinni.
Hetta er sjálvsagt ikki allur sannleikin, tí fólk fara eisini at arbeiða og rinda pensjónsgjøld í framtíðini. Verða pensjónsgjøldini tá framvegis skattað við inngjaldi, so fer landskassin, orsaka av forskattingini, eisini tá at fáa pengar, sum hann annars ikki hevði fingið fyrr enn seinni. Talan er um eina áhaldandi ”forskjóting” av inntøkunum.
Gjalda fyri fleiri ættarlið
Men er tað veruliga so galið, at føroyskir arbeiðarar eru blivnir nakrir ræðuligir ránsmenn, sum taka pengar frá sínum egnu børnum? Er tað ein náttúrulóg, at skattur av pensjónum eigur og skal verða goldin við útgjaldi? Lat meg lýsa hetta soleiðis:
Ættarliðini sum hava livað undan okkum, hava ikki spart upp til sína egnu pensjón. Tey fingu fólkapensjón av tí, sum teirra eftirkomarar á arbeiðsmarknaðinum rindaðu í skatti. Vit kunnu (fyri at gera tað einfalt) siga, at tey sum pensjónistar livdu av sínum eftirkomarum. Men í framtíðini verður tað soleiðis, at fólk fara at spara upp til sína egnu pensjón. Tey fara ikki at liva av tí, sum eftirkomararnir gjalda í skatti, men av tí, sum tey sjálvi hava spart upp.
Ættarliðið sum nú er á arbeiðsmarknaðinum livir í skiftinum ímillum hesar báðar skipanirnar. Hesi skulu bæði gjalda fólkapensjón til tey sum nú eru gomul og eisini spara upp til sína egnu pensjón. Núverandi ættarlið skal við øðrum orðum rinda pensjónirnar hjá tveimum ættarliðum.
Av pengunum sum vit spara upp til okkara egnu pensjón skulu vit gjalda skatt, og tá vit loyva okkum at gjalda skattin nú heldur enn seinni (soleiðis at landskassin millum annað kann gjalda pensjónir til tey sum nú eru gomul), so verða vit løgd undir at vera tjóðar. Vit ”stjala frá okkara eftirkomarum,” verður sagt. Útgangsstøðið hjá kritikarunum móti forskatting av pensjónum er altso, at núverandi arbeiðarar eiga at gjalda fyri trý ættarlið. Tey skulu gjalda pensjónirnar hjá foreldrunum umframt sína egnu pensjónsuppsparing og eiga harafturat eisini at gjalda skatt til børnini. - Trý ættarlið.
Komandi ættarlið skulu bara hugsa um seg sjálvan
Eg skilji væl roknistykkið hjá kritikarunum móti forskatting av pensjónum. Sjálvandi kunnu pengar sum verða brúktir nú, ikki brúkast umaftur í framtíðini. Men hinvegin, so dugi eg ikki at síggja, at núverandi ættarlið hevur minni brúk fyri pengum enn okkara eftirkomarar fara at hava. Helst verður tað so, at tað í framtíðini fara at vera fleiri pensjónistar og færri arbeiðarar, men vit skulu eisini minnast til, at pensjónistarnir í framtíðini fara at liva av tí, sum tey sjálvi hava spart upp, og tí skulu komandi arbeiðarar ikki í sama mun sum nú gjalda fyri pensjónirnar hjá øðrum. Tey skulu bara gjalda til sína egnu eftirløn og fáa ágóðan av, at landskassin kann veita teimum tænastur við pengum, sum tey tá fara at gjalda í skatti – eisini pensjónsskatti.
Helgi Abrahamsen
løgtingsmaður
